آینده پژوهی تلاش سیستماتیک در قرن 21

دوره 1، شماره 1، زمستان 98، صفحات 71 - 82

نویسندگان : عفت زارع * و سمیرا حسینی و منوچهر قبادی و جواد افشین

چکیده :
آینده پژوهی تلاش سیستماتیک برای بررسی دراز مدت آینده علم، فناوری، محیط و جامعه به منظور شناسایی پدیده های نو ظهور و حوزه های زیر بنایی تحقیقات استراتژیک است که بیشترین منافع اجتماعی و اقتصادی را در برداشته باشد. عصر حاضر، عصر آينده پژوهي است و مديريت آينده، يکي از راهبردهاي اساسي براي اداره جامعه بشري به حساب مي آيد. سرعت تغييرات در دنياي امروز بيشتر از گذشته است و همه سازمان‌ها، دولت‌ها، گروه‌ها و مردم با پيش بيني آينده، بايد خود را براي رودرويي با آن آماده کرده و چشم اندازهاي ممکن، متحمل و مرجح را به کمک آينده پژوهي براي خود انتخاب نمايند. امروزه شناخت روندها و توصيف دقيق آينده و ترسيم آنچه در انتظار جوامع است، مقدمه هرگونه طراحي و برنامه ريزي به حساب مي آيد.آينده پژوهي به عنوان دانش شناخت و شکل دهي به آينده، امروزه جايگاه مهمي در دنيا پيدا کرده و وارد عرصه هاي مختلف زندگي بشر اعم از فرهنگ، سياست، اقتصاد، اجتماع و... شده است. اين دانش نو پديد، با اينکه ريشه در گذشته تاريخ دارد ؛ اما سامان جديدي پيدا کرده و داراي اصول، مباني، رويکردها و روش هاي خاصي شده است. شاید بتوان بزرگترین هنر آینده اندیشی و آینده پژوهی را ایجاد آمادگی برای رویارویی با آینده دانست. بزرگترین دستاورد دانش نوپای آینده پژوهی این است که امروز به خوبی درک شود که فرآیند تکامل آینده، بسیار پیچیده تر از آن است که بتوان آن را پیشگویی کرد. رسیدن به آینده مورد نظر و ارتقای دانش آینده پژوهی، مهمترین دستاوردهای تعامل دو سویه آینده پژوهی و مدیریت دانش حوزه علوم انسانی تشخیص داده شده است. همچنین پیش بینی آینده، ایجاد تغییرات مطلوب در آینده و شناسایی عوامل تغییر، مهمترین اثرات ناشی از فرایند آینده پژوهی بر علوم انسانی قلمداد گردیده است.

کلمات کلیدی :
آینده پژوهی، علوم انسانی، مدیریت دانش، تغییر